środa, 4 grudnia 2019

Wolne rodniki - całkowicie złe?

Tlen jest warunkiem wszelkiego życia na ziemi, bez niego życie nie istnieje. Jednak jego pochodne mogą być szkodliwe dla zdrowia. Tak zwane wolne rodniki, czyli atomy tlenu z wolnym elektronem są niezwykle reaktywne przez co mogą przyczyniać się do rozwoju miażdżycy, raka oraz powodować przedwczesne starzenie się organizmu.





Tak jak ze wszystkim najważniejsza jest homeostaza, dlatego nie ma powodów do zmartwień gdy zachowana jest równowaga między wolnymi rodnikami a związkami, które je neutralizują. Problem pojawia się dopiero gdy jeden rodnik „kradnie” elektron innym cząsteczkom, przyczyniając się do zwiększenia ilości form reaktywnych. Jest to ciągła i szybka reakcja łańcuchowa, która dodatkowo jest wspomagana przez oksydanty z zewnątrz. Olbrzymim generatorem tych szkodliwych form jest promieniowanie UV, dym nikotynowy czy spaliny samochodowe. Źródłem wolnych rodników może być także przetworzona żywność, sztucznie nawożone i pryskane warzywa i owoce oraz barwniki i konserwanty. Co ciekawe możemy je dostarczyć do organizmu spożywając frytki, chipsy, pizzę czy sosy sałatkowe w których tłuszcze ulegają szybkiemu utlenianiu.


Wolne rodniki można przyrównać do biologicznych pocisków, które przemieszczając się po całym organizmie powodują uszkodzenia ścian komórkowych, białek czy nawet genów. Kolagen jest budulcem tkanki skórnej, dlatego gdy dochodzi do jego zniszczenia pod wpływem reaktywnych form tlenu skóra ulega zwiotczeniu, co prowadzi do powstania zmarszczek. Ponadto zniszczone włókna kolagenu powodują zmiany degeneracyjne w oku, które mogą doprowadzić do zaćmy, utleniają również cholesterol przyśpieszając zmiany miażdżycowe. Docierając do materiału genetycznego mogą przyczyniać się do zmian nowotworowych.


Nie należy jednak kojarzyć tych atomów tylko i wyłącznie ze złem, ponieważ ich odpowiednia ilość jest istotna dla organizmu, a zwłaszcza dla układu immunologicznemu. W przypadku wniknięcia do organizmu chorobotwórczego wirusa, makrofagi pochłaniają go i rozpoczynają produkcję wolnych rodników, które zabierają elektrony białkom wirusa prowadząc do jego zniszczenia. Dodatkowo mogą uczestniczyć w syntezie niektórych enzymów i hormonów, a także uczestniczą w procesach zapalnych.

Przeciwieństwem wolnych rodników są przeciwutleniacze, zwane inaczej antyoksydantami. Są to związki chemiczne neutralizujące niekorzystne działanie reaktywnych form tlenu i usuwające ich nadmiar z organizmu. Zapobiegają one powstawaniu tzw. stresu oksydacyjnego, czyli stanu zaburzonej równowagi między wytwarzaniem wolnych rodników w organizmie a ich unieszkodliwianiem przez antyoksydanty.

Najlepszym rozwiązaniem dla odpowiedniej podaży antyoksydantów jest zdrowa i zbilansowana dieta bogata w warzywa i owoce. Najbardziej wartościowymi przeciwutleniaczami są witaminy A, C, E a także karotenoidy, flawonoidy czy też metale takie jak mangan, cynk, selen. Oprócz warzyw i owoców można je znaleźć także w nabiale. Naturalnymi przeciwutleniaczami występującymi w komórkach organizmu są niektóre aminokwasy i enzymy antyoksydacyjne, np. koenzym Q.

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz